Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115, znane jako EUDR (European Deforestation Regulation), które weszło w życie w 2023 roku, wprowadza nowe wytyczne dotyczące przeciwdziałania wylesianiu oraz degradacji lasów. W Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, firmy zajmujące się produkcją, handlem oraz dystrybucją wybranych towarów będą musiały dostosować się do tych regulacji, aby uniknąć sankcji i wspierać działania na rzecz ochrony środowiska. EUDR obejmuje kluczowe towary takie jak soja, olej palmowy, kakao, kawa, kauczuk, drewno oraz produkty pochodzące z bydła, które są związane z wylesianiem.
Rozporządzenie narzuca na przedsiębiorstwa obowiązek spełnienia surowych wymogów w zakresie należytej staranności. Oznacza to, że każda firma w Polsce, która importuje, eksportuje lub produkuje produkty zawierające wyżej wymienione towary, musi udowodnić, że produkty te nie przyczyniły się do wylesiania ani degradacji lasów po 31 grudnia 2020 roku. Firmy będą zobowiązane do dokładnej weryfikacji łańcucha dostaw, monitorowania źródeł pochodzenia surowców oraz dokumentowania zgodności z przepisami EUDR.
W praktyce oznacza to, że polskie przedsiębiorstwa będą musiały zainwestować w narzędzia umożliwiające śledzenie pochodzenia surowców, a także wdrożyć procedury audytu i monitorowania dostawców. Duże firmy, zwłaszcza z sektora rolno-spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego, będą musiały dostosować swoje procesy, aby zapewnić zgodność z regulacjami. EUDR ma także na celu zwiększenie przejrzystości – firmy będą zobowiązane do udostępnienia organom unijnym oświadczeń o należytej staranności, które dokumentują, że nie przyczyniają się do wylesiania.
Co istotne, nowe przepisy obejmują również sektory pośrednio związane z wylesianiem, takie jak produkcja kosmetyków, chemikaliów czy leków, w których surowce takie jak soja, olej palmowy czy kauczuk są szeroko stosowane. Oznacza to, że firmy farmaceutyczne i kosmetyczne w Polsce muszą przystosować się do nowych wymogów, niezależnie od tego, czy bezpośrednio importują surowce, czy korzystają z usług dostawców.
Rozporządzenie nakłada także obowiązek zgłaszania potencjalnych naruszeń oraz wyklucza zezwolenia na wprowadzanie na rynek UE produktów związanych z wylesianiem, bez odpowiednich dowodów zgodności. Jest to szczególnie istotne dla eksporterów i importerów, którzy mogą być narażeni na utratę dostępu do rynku, jeśli nie spełnią wymagań EUDR.
EUDR ma również duży wpływ na polskie MŚP (Małe i Średnie Przedsiębiorstwa), które będą musiały sprostać wymogom, w tym implementować procedury weryfikacyjne oraz wprowadzać zmiany w zarządzaniu relacjami z dostawcami. Dla wielu firm może to być wyzwanie, jednak rozporządzenie przewiduje wsparcie dla tych, które wdrożą nowe procedury.
Nieprzestrzeganie wymogów EUDR może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym sankcji finansowych i ograniczeń w handlu. Dlatego kluczowe jest, aby firmy w Polsce jak najszybciej zaczęły dostosowywać się do nowych wytycznych i współpracować z ekspertami, którzy mogą pomóc w identyfikacji obowiązków i weryfikacji zgodności.
Podsumowując, EUDR jest istotnym krokiem w walce z wylesianiem, a Polska jako część wspólnoty europejskiej, musi stawić czoła wyzwaniom związanym z jego wdrożeniem, które z początkiem października 2024 roku zostało przesunięte przez UE o rok tj. będzie obowiązywać od 30.12.2025 r. a dla MŚP od 30.06.2026 r. Obecnie firmy powinny przyjąć proaktywne podejście i jak najszybciej rozpocząć prace nad zgodnością z nowymi regulacjami, aby za rok uniknąć ryzyk prawnych oraz finansowych.
